Paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing

Vertraging projecten als gevolg van stikstofdossier (Ongewijzigd)
Te veel stikstofneerslag is slecht voor de natuur. Daarom neemt de overheid maatregelen om de stikstofuitstoot te verminderen en de natuur te verbeteren. 

De stikstofproblematiek wordt vanuit de landelijke overheid opgepakt. De problematiek is veelomvattend, complex en raakt veel sectoren. Doordat enerzijds het beleid nog verder uitgewerkt moet worden en anderzijds er veel discussie is over de toegepaste rekenmethodes ten aanzien van de verschillende projecten, lopen de projecten vertragingen op.
Het kabinet wil in samenwerking met provincies en sectoren een groot pakket aan maatregelen nemen om de hoeveelheid stikstof terug te dringen.  Dit met het doel om de natuur te beschermen, het verlies aan biodiversiteit herstellen en perspectief bieden aan de agrarische sector. Daarnaast wil kabinet de doelen in de wet stikstofreductie en natuurverbetering versnellen van 2035 naar 2030.

Uitvoering bestedingsplan mobiliteit en bereikbaarheid (Gewijzigd)
Het bestedingsplan mobiliteit en bereikbaarheid bevat circa 50 projecten op gebied van infrastructuur voor auto, fiets en openbaar vervoer. Uit een globale raming blijkt dat de totale kosten ingeschat worden 22 miljoen euro. Vanuit de gemeente is er echter een budget beschikbaar van € 3,3 miljoen euro. Naast de eigen middelen is voor de haalbaarheid van een aantal projecten het van belang dat er extern geld komt in de vorm van provinciale en rijkssubsidies en/of bijdragen van derden.

Met het aanbrengen van prioritering worden keuzes gemaakt in de uitvoering, die tussentijds bijgesteld kunnen worden door inhoudelijke heroverwegingen, financiële mogelijkheden en beschikbare personele capaciteit. In 2023 wordt het bestedingsplan herijkt, waarbij in ieder geval prioriteit wordt gegeven aan de ambities uit het collegeprogramma.

Haalbaarheid project versterking Lekdijk in combinatie met andere projecten op Eiland van Schalkwijk (Gewijzigd)
In 2023 moet duidelijk worden in welke mate het project Sterke Veilige Lekdijk (financieel) haalbaar is. Het gaat hierbij om drie deelprojecten als onderdeel van het dijkversterkingsterkingsproject van HDSR. Deze deelprojecten zijn de weginrichting, optimaliseren weginrichting voor het vergroten van de capaciteit van het wegvak Nieuwegein – fort Honswijk en het weer zichtbaar en beleefbaar maken van de inlaatsluis.
De kosten van de verschillende onderdelen van het project moeten nog in beeld worden gebracht. Een deel zal worden gefinancierd met subsidies en ook vanuit de gemeente zal een deel moeten worden gefinancierd. Daarvoor is het belangrijk dat de kosten eerst in beeld worden gebracht.  
De realisatie van het deelproject optimaliseren weginrichting en vergroten van de capaciteit van de weg is van belang voor andere projecten en ontwikkelingen op het Eiland van Schalkwijk; deze projecten zijn afhankelijk van het doorgaan van het project Sterke Veilige Lekdijk. Bij het haalbaarheidsonderzoek komen onder meer de volgende aspecten aan bod: de Visie Mobiliteit en Recreatie voor het Eiland van Schalkwijk, actualisatie Mobiliteitsvisie, regionale afstemming, doorlooptijd participatietraject en subsidie procedures. Hoewel reeds stappen zijn gezet, is ten tijde van het opstellen van de begroting 2024 nog niet nog geen compleet beeld van de (financiële) haalbaarheid. Dit zal in de loop van 2023 duidelijk worden. In de Perspectiefnota zal hierop al wel worden geparticipeerd.

Klimaatdoelstellingen/ windparken (Gewijzigd)
De uitstoot van broeikasgassen heeft als ongewenst effect de opwarming van de aarde. Dit heeft negatieve gevolgen voor mens, dier en de natuur. Daarnaast raken zonder ingrijpen de huidige energiebronnen uitgeput.

Op landelijk, provinciaal en gemeentelijk niveau is beleid ontwikkeld om deze neerwaartse spiraal om te buigen. Op gemeentelijk niveau hebben wij de ambitie een duurzaam Houten in 2040: klimaat- en energieneutraal, stil, schoon, klimaatproof, met volop groen en water, gesloten kringlopen en natuurlijk materiaalgebruik. De inwoners en maatschappelijke organisaties worden met behulp van voorlichting en subsidies gestimuleerd om vorm te geven aan duurzaamheid.

Bij de vorming van het nieuwe kabinet is in het coalitieakkoord ingegaan op Klimaat en Energie. In februari 2022 zijn de afspraken in het coalitieakkoord uitgewerkt in een beleidsprogramma. Daarbij is afgesproken dat er 35 miljard euro beschikbaar wordt gesteld voor een klimaat en transitiefonds voor de komende 10 jaar voor energie-infrastructuur, groene industriepolitiek, mobiliteit en gebouwde omgeving. Medeoverheden, waaronder gemeenten, krijgen via een specifieke uitkering middelen voor de uitvoering van het klimaatbeleid.

Voldoende financiële middelen en acceptatie/begrip vanuit de samenleving voor maatregelen bepalen het succes van de uitvoering. Goede participatie is daarin een belangrijk middel. Dit vraagt echter wel extra inzet en tijd.  

De energietransitie vraagt van de hele maatschappij investeringen. Door de hoge energieprijzen in 2022 is de aandacht voor verduurzaming gegroeid. De noodzaak tot energiebesparing werd breed gevoeld. Tegelijkertijd zorgen de hoge energieprijzen voor minder investeringscapaciteit bij huishoudens en bedrijven. De inzet van de rijksoverheid voor koopkracht en energiebesparing zullen erg bepalend zijn voor de mogelijkheden van individuele huishoudens om mee te kunnen doen in de energietransitie.

Op technisch vlak is het elektriciteitsnet reden voor zorg. In onze regio is netcongestie afgekondigd. Daardoor kunnen nieuwe grootschalige energieprojecten (zonnevelden, windparken, grote zonnedaken) op dit moment niet meer (direct) op het net aangesloten worden. Ook nieuwe grootverbruikersaansluitingen zijn nu (vrijwel) niet mogelijk. Dit kan gevolgen hebben voor het tempo waarin grote opgaven, zoals de energietransitie en woningbouw, gerealiseerd kunnen worden. De netcongestie is naar verwachting pas aan het einde van dit decennium helemaal opgelost. Tot die tijd vraagt dit om creativiteit en innovatie om projecten te kunnen blijven realiseren.

Ten aanzien van de ingediende bezwaren tegen de windparken is de situatie als volgt:

Door uitspraken van respectievelijk de rechtbank en de Raad van State hebben de Windparken Houten en Goyerbrug veel aandacht en inzet gevraagd in 2021 en 2022. Dit heeft geleid tot nieuwe besluiten over deze windparken eind 2022. Beide dossiers zijn (juridisch) complex en maatschappelijk en politiek zeer gevoelig. Daar komt bij dat de initiatiefnemer van Windpark Goyerbrug de gemeente aansprakelijk heeft gesteld voor vertragingsschade. Deze schade is (nog) niet gekwantificeerd. Vanuit de heroverweging van Windpark Goyerbrug heeft de raad een indruk van de orde van grootte van de financiële risico's rond dit windpark.

In 2023 volgen hoogstwaarschijnlijk juridische procedures bij de rechtbank en/of Raad van State. Deze procedures vragen veel ambtelijke inzet en externe (juridische) expertise. Daarmee is het niet alleen een juridisch en financieel-economisch risico, maar ook op het gebied van, organisatie en imago.

Spoortrillingen (Gewijzigd)
Inwoners van Houten ondervinden ernstige hinder van trillingen veroorzaakt door passerende (goederen) treinen. Deze situatie bestaat al vanaf 2009. In dat jaar werd de verdubbeling van het spoor door Houten (traject Utrecht-Geldermalsen) voltooid. Deze bewoners hebben sinds de spoorverdubbeling last van slapeloze nachten en stress en zitten met een onverkoopbare woning.
Op ambtelijk en bestuurlijk niveau hebben wij samen met alle betrokkenen partijen (vertegenwoordigers van het ministerie van IenW, ProRail en de bewoners) ons uiterste best gedaan om te komen tot een voor de bewoners en voor de gemeente aanvaardbare oplossing. De oplossing is er. Alle partijen zijn het erover eens dat de beste manier om de trillingen te beperken een betonnen plaat of bak onder het spoor is.

In 2021 is bij bewoners die daarvoor toestemming hebben gegeven, onderzocht of er aanpassingen in de woningen mogelijk waren. Geen van de onderzochte oplossingen bleken voor het ministerie van IenW effectief en doelmatig te zijn.
In december 2021 hebben er diverse hoorzittingen plaatsgevonden van bewoners die tegen het besluit van het ministerie om geen fysieke maatregelen te treffen, in beroep zijn gegaan. Deze uitkomst om geen maatregelen te treffen is voor ons, maar in de eerste plaats voor de betrokken bewoners, onaanvaardbaar. Het Ministerie van IenW heeft ProRail in 2022 opdracht gegeven om te onderzoeken of het voor de hinder van trillingen uitmaakt als de goederentreinen in de nacht over de 2 binnenste sporen i.p.v. de 2 buitenste sporen rijden. Movares heeft dit onderzoek uitgevoerd in de periode januari tot mei 2022. Bij enkele woningen aan de Prins Willem-Alexanderweg en Vlierweg is meet apparatuur geplaatst.  ProRail bespreekt de uitkomsten eerst met Ministerie van IenW. De verwachting is dat er begin februari 2023 een bestuurlijk overleg zal plaatsvinden om de uitkomsten te bespreken). Mocht ook deze oplossing geen effect hebben, dan zullen wij ook in 2023 het ministerie van IenW blijven aanspreken op haar eindverantwoordelijkheid om een effectieve en toekomst vaste oplossing voor deze bewoners te realiseren. Mocht het ministerie van IenW in 2023 toch overgaan tot het nemen van maatregelen, dan zal zij mogelijk ook een financiële bijdrage vragen van de gemeente Houten.

Woningbouwopgave 2021- 2030 (Gewijzigd)
Opgave woningbouw
In december 2021 heeft de gemeenteraad de woningbouwopgave vastgesteld in de woonvisie 2021-2030. Hierin staat beschreven dat 4.750 extra woningen moeten worden gerealiseerd in de periode 2021- 2040.
Deze opgave wordt voortvarend opgepakt doormiddel van het Programma Bouwen voor Houten in samenspraak met de bewoners en gebruiken de kernwaarde van Houten (Houtens DNA) als basis voor de toekomstige ontwikkelingen.
Op de hoofdlijn is het de ambitie om in de periode tussen 2022 en 2030, circa 2000 woningen te ontwikkelen en toe voegen door middel van transitie en transformatie in de gebieden van Molenzoom, Centrum en Koppeling.
Tevens worden voorbereidingen gedaan om Houten-oost tot ontwikkeling te brengen. Hier kunnen nog circa 2.750 woningen worden gerealiseerd in de periode tot 2040.

Er is een planvoorraad tot en met 2025 van ongeveer 700 woningen.
De realisatie van de woningen in de periode 2022-2040, kan onder druk komen te staan doordat er onvoldoende locaties beschikbaar komen, bezwaren worden ingediend tegen planologische procedures en/of er onvoldoende budget en personele capaciteit beschikbaar is.

Financiën en risico’s (Ongewijzigd)
We zoeken voor de financiering van de (woningbouw)plannen aansluiting bij het Rijk (MIRT) en provincie voor gelden voor de infrastructuur en woningbouw. Hiervoor zijn aanvragen in gang gezet. Randvoorwaarde en risico hierbij is dat er voldoende betaalbare woningen moeten worden gebouwd (50% betaalbaar) om aanspraak te kunnen maken op deze gelden.
Bijkomende randvoorwaarde is cofinanciering door de gemeente van een deel van de investering.

Tevens moet structureel ingezet worden op kostenverhaal van binnenplanse- en bovenwijksekosten op de ontwikkelaars. Dit is een wettelijke verplichting, maar ook een noodzaak om de begeleiding van de plannen en de financiering van ruimtelijke investeringen te kunnen borgen.

Vennootschapsbelastingplicht voor eigen ondernemingsactiviteiten (Ongewijzigd)
Per 1 januari 2016 is de vennootschapsbelastingplicht (Vpb-plicht) voor overheidsondernemingen in werking getreden. Aanvankelijk leek Houten niet Vpb-plichtig te zijn. In 2019 zijn er afspraken gemaakt tussen de brancheorganisatie die zich bezig houdt met de inzameling van huishoudelijk afval (de NVRD) en de Belastingdienst. Over afvalstromen met een positieve waarde moet nu, met terugwerkende kracht vanaf 2016, aangifte worden gedaan van een “winst” ter grootte van 1% van de opbrengst. Andere bestaande activiteiten die momenteel niet als ondernemersactiviteit worden beschouwd, kunnen dat in de toekomst wel worden, waardoor met terugwerkende kracht (inclusief heffingsrente) vennootschapsbelasting moet worden betaald.

Herijking gemeentefonds/verdelingssystematiek (Ongewijzigd)
Met ingang van 2023 is een nieuwe verdeelsystematiek voor het gemeentefonds van toepassing.
In de meicirculaire 2022 gaat het Rijk uit van een ingroeipad voor 3 jaar. In het begrotingsjaar 2023 wordt het ingroeipad van de herverdeling beperkt tot € 7,50 per inwoner en voor de jaren 2024 en 2025 € 15 per inwoner.
Het totale herverdeeleffect komt daarmee op maximaal € 37,50 per inwoner (in Houten is sprake van een negatief effect).
Onzekerheden bestaan er nog omtrent de hoogte van de suppletie-uitkering die we ontvangen ter compensatie van het verschil tussen het werkelijke nadeel volgens BZK (€ 103 per inwoner) en het nadeel volgens het ingroeipad. En ook de evaluatie van deze nieuwe verdeling (“onderhoudsagenda”) brengt onzekerheden met zich mee. Deze wordt uiterlijk 2025 afgerond. Aan de hand hiervan kan het verdeelstelsel nog wijzigen.
Ontwikkelingen worden gevolgd in de komende circulaires.

“Duurzame ICT-dienstverlening Houten” (Gewijzigd)
Voor de zomer van 2021 is onderzoek gedaan naar de ‘duurzame ICT-dienstverlening Houten’. Bij dit  onderzoek is in beeld gebracht wat er nodig is om onze ICT-infrastructuur duurzaam toekomstig bestendig te organiseren. Het gaat dan over de organisatie, processen en beheer van de ICT-infrastructuur. De rapportage en aanbevelingen zijn in het najaar 2021 met de raad besproken. De aanbevelingen hebben betrekking op de organisatie, processen en het beheer van de ICT-infrastructuur, maar ook op het al dan niet in eigen beheer uitvoeren van de dienstverlening. Om een inschatting te maken wat hiervan de kosten zijn is een businesscase met kosten-baten analyse opgesteld. In het najaar 2021 is het college over de resultaten van het onderzoek en de voorgestelde gewenste / noodzakelijke veranderingen van de organisatie, processen en het beheer van de ICT-infrastructuur geïnformeerd. Dit hebben we in samenhang met de uitgewerkte businesscase gedaan zodat duidelijk is wat de incidentele en/of structurele financiële effecten zijn van de voorgestelde  gewenste / noodzakelijke veranderingen. 
Bij de tweede bestuursrapportage 2021 is de raad voorgesteld om bestemming van de bestemmingsreserve ICT-RUD te wijzigingen in "Zorgdragen voor een Duurzaam ICT-beheer". Hierdoor zijn er op de korte termijn middelen beschikbaar om, indien nodig, te kunnen handelen bij urgente knelpunten. 
De uitkomsten van het 2 ^e rapport medio januari 2022 waarin de businesscases van 4 scenario’s zijn uitgewerkt heeft ook een advies opgeleverd. De effecten van dit advies op lange termijn geven een stijging van de structurele kosten voor de ICT-dienstverlening weer. Het advies om de datacenter diensten uit te besteden vraagt zowel structureel als incidenteel een aanzienlijk bijdrage. 

Bij de coalitieonderhandelingen in 2022 is kritisch gekeken naar de uitkomsten van de bovenstaande rapporten en de daarmee samenhangende kosten. In het collegeprogramma is vervolgens afgesproken dat er eerst een verdiepend onderzoek plaats dient te vinden alvorens akkoord te gaan met de adviezen en de daarmee samenhangend kosten. De opdracht voor het verdiepend onderzoek wordt in januari 2023 gegeven en de resultaten worden in maart 2023 verwacht. Vóór 30 april wordt een beslissing verwacht omtrent de uit te voeren adviezen uit dit rapport. Om de ICT veilig, robuust en beheersbaar te houden zullen in 2023 incidentele middelen worden ingezet daar waar dit nodig is. 

De aanbesteding van de ICT-diensten is in december 2022 afgerond. We weten wat de werkelijke kosten zijn voor de uitbesteding. Deze gegevens gebruiken we in het bestuurlijk besluitvormingstraject.  
De Europese aanbesteding voorziet in het uitbesteden van de technische infrastructuur en de technische beheeractiviteiten. 
Risico daarbij is dat de rechtmatigheid in 2023 in het geding komt voor de diensten die we nu al afnemen van onze externe partners. 

Jeugdhulp en WMO (Gewijzigd)
Hoogte rijksvergoeding.
De jeugdhulp is een open einde regeling. De gemeente kan (en wil) geen cliënt weigeren indien het budget ontoereikend is. Indien er sprake is van structurele tekorten op het budget voor jeugdhulp dan gaat dit ten koste van de budgetten voor andere voorzieningen zoals het zwembad, de bibliotheek en sportvoorzieningen.   

Op landelijk niveau werd duidelijk dat de rijksvergoeding die gemeenten ontvangen voor jeugdhulp onvoldoende is om de kosten te dekken. Ook bij de gemeente Houten is dit het geval.

In verband met de structurele tekorten spande de VNG een arbitragezaak aan tegen het rijk over onvoldoende compensatie vanuit het rijk voor de tekorten op jeugdhulp. De arbitragecommissie (Commissie van wijzen, CvW) gaf vervolgens aan dat in basis het rijk de gemeenten structureel een extra bedrag van 1,9 miljard euro beschikbaar moet stellen.

Als vervolg op de uitkomsten van de uitkomsten van de arbitrage zaak spraken het rijk en de VNG af om via de Hervormingsagenda jeugdzorg duidelijkheid te geven over structurele extra rijksvergoeding en mogelijkheden voor de gemeente om te besparen op de kosten van jeugdzorg. De verwachting was dat deze voor de zomer 2023 komen en door vertaald kunnen worden in de begroting 2024 deze duidelijkheid er zou zijn. Vooruitlopend op de uitkomsten van Hervormingsagenda stelde het rijk voor de jaren 2022 en 2023 incidenteel extra geld beschikbaar.

Naast de besparingsopgave die volgt uit de uitspraak van de CvW besloot het kabinet tot het realiseren van de aanvullende besparing van structureel € 511 miljoen, welke een Rijksverantwoordelijkheid is gemaakt. Concreet betekent dit dat het aan de Rijksoverheid is om de besparing in te vullen met (wettelijke) maatregelen. Het gaat daarbij om maatregelen waardoor gemeenten minder middelen nodig hebben of waarbij alternatieve inkomsten gegenereerd worden. Ook draagt het Rijk het budgettaire risico ingeval (een deel van) deze maatregelen geen of niet tijdig doorgang vinden.

Voor Houten is het belangrijk om duidelijkheid te krijgen over deze bezuinigingsmaatregelen. We voerden de afgelopen jaren al diverse maatregelen in om te bezuinigen, met positief effect. Denk hierbij aan de coördinatie van zorg, de inzet van een praktijkondersteuner huisartsen GGZ en de invoeren van een regionaal omdenk en expertise team. Het nogmaals doorvoeren van een bezuiniging met dergelijke maatregelen is niet haalbaar. Hierom is het belangrijk dat we goed aangesloten blijven bij de lobby en gesprekken met het rijk.

Risico op Wmo-openeinde-regelingen (in het bijzonder Woonvoorzieningen)
Begrote budget voor uitgaven Wmo is ontoereikend.
Evenals bij de jeugdhulp het geval is, is ook bij de Wmo sprake van een openeinde-regeling. Indien een aanvrager voldoet aan de regels, dan kan hij/ zij aanspraak maken op de voorziening, ongeacht of er nog budget beschikbaar is ten opzichte van het begrote bedrag. Door de onzekerheid over de mate waarin doelgroepen aanspraak maken op de regeling of gemaakte afspraken, maakt de financiële impact van dergelijke regelingen ongewis en lastig te kwantificeren. Bij bijvoorbeeld woonvoorzieningen kan het gaan om een aanvraag van een paar duizend euro maar ook om een aanvraag van honderd duizend euro. Omdat de kosten op dit onderdeel moeilijk te voorspellen zijn, zijn de geraamde uitgaven bedragen in de meerjarenbegroting 2023 en verder gebaseerd op de uitgaven in voorgaande jaren waarbij een index is toegepast.  

Risico op kostenontwikkeling Landelijk Transitiearrangement ( LTA)
Begrote budget voor uitgaven jeugdhulp is ontoereikend.
De jeugdwet is een openeinde regeling, waarbij de kosten ook nog eens sterk kunnen fluctueren. Indien voor een cliënt, in verband met een complexe problematiek, een intensieve behandeling nodig heeft met verblijf, dan kunnen de kosten bij deze vorm van jeugdhulp in korte tijd behoorlijk oplopen. Het is van te voren niet in te schatten hoeveel intensieve zorgtrajecten nodig zijn. Omdat de kosten voor jeugdhulp dus moeilijk te voorspellen zijn, zijn de geraamde uitgaven in de meerjarenbegroting 2023 en verder gebaseerd op de uitgaven in voorgaande jaren waarbij een index is toegepast.

Abonnementstarief huishoudelijke ondersteuning
Abonnementstarief Wmo waaronder huishoudelijke hulp.
Met ingang van 1 januari 2019 heeft de rijksoverheid de systematiek en de hoogte van de eigen bijdrage gewijzigd. Indien een client zelfstandig woont, dan betaalt de client, ongeacht het aantal Wmo voorzieningen en de kosten hiervan, een maximale eigen bijdrage van € 19,- per maand (prijspeil 2022). Indien er sprake is van begeleid wonen, dan gelden andere regels voor de eigen bijdrage.  Onderzoek heeft aangetoond dat de financiële gevolgen voor de gemeente (€ 226 miljoen) aanzienlijk groter zijn dan de compensatie van het rijk (€ 145 miljoen).

Als reactie hierop werkt het rijk aan een aanpassing van de eigen bijdrage voor de huishoudelijke hulp in de Wmo. De komende periode wordt deze maatregel met cliënten, gemeenten en het Centraal Administratie Kantoor (CAK) uitgewerkt. De maatregel vraagt een wetswijziging en vergt een aanzienlijke implementatietijd waardoor de beoogde datum van inwerkingtreding op 1 januari 2025 is gesteld. De aanpassing moet vanaf 2025 een forse besparing opleveren. Zodra hier meer over bekend is zullen wij de financiële effecten vertalen naar de begroting.

Stichting Sociaal Team Houten (Gewijzigd)
De meerjarenbegroting van de SSTH laat een oplopend tekort zien ten opzichte van de budgetten voor de SSTH in onze gemeentebegroting. We zijn in gesprek met de Stichting om te komen tot een structurele oplossing van deze ontwikkeling zodat de dienstverlening aan inwoners op peil blijft.
Voor 2023 is de Stichting Sociaal Team Houten erin geslaagd om tot een sluitende begroting te komen. Salarisontwikkelingen – medewerkers groeien in hun schaal – en indexering van de lonen zijn niet meegenomen in het budget dat het Sociaal Team ontvangt voor het uitvoeren van haar taken. De Stichting verwacht een tekort van € 130.000 op de begroting van 2024.
We zijn in gesprek met de Stichting om te komen tot een structurele oplossing. Deze gesprekken leiden tot een collegebesluit vóór de zomer zodat de uitkomst in de begroting 2024 kan worden meegenomen.

Zowel ambtelijk als bestuurlijk bestaat de wens om zicht te krijgen over de kosten van de PIJOFACH taken die de gemeente voor de Stichting uitvoert. Op basis van dit zicht volgt een besluit om deze kosten al dan niet bij de Stichting in rekening te brengen. Om te voorkomen dat de dienstverlening aan de inwoners ernstig onder druk komen te staan, zal de Stichting hiervoor gecompenseerd moeten worden.   

Bestrijding eikenprocessierups (Gewijzigd)
De brandhaartjes die de rupsen loslaten veroorzaken jeuk, oogklachten en benauwdheid waardoor dit een volksgezondheidsprobleem is. Als boombeheerder kunnen we aansprakelijk gesteld worden wanneer niet aan de wettelijke zorgplicht wordt voldaan. De eikenprocessierups is de afgelopen jaren effectief bestreden. Het aantal nesten en de verspreiding ervan neemt daarom af. Het gevaar van de eikenprocessierups is echter nog niet verdwenen.  

Aanbestedingen (Gewijzigd)
Door de economische groei is de vraag naar producten en energie hoog. Het gevolg van deze marktwerking is dat de prijzen voor aan te besteden inkoop van goederen, energie/brandstof en diensten toenemen. Hetzelfde geldt voor prijzen waarvoor een indexering is afgesproken. Een prijsstijging van 20% voor brandstof in 2022 is reeds doorgevoerd. De energieprijs kan ook door de onzekerheden in Oost Europa verder toenemen.
Deze risico’s zijn in alle lagen binnen de organisatie merkbaar en dus team overstijgend.
Daarnaast kan de klimaatverandering een rol spelen omdat hierdoor het groeiseizoen langer wordt. Deze factoren kunnen van invloed zijn op toekomstige aanbestedingen. Zo zijn in 2021 het groen onderhoud, de exploitatie van de fietstransferia en de aanschaf van ondergrondse containers voor de afvalinzameling aanbesteed en afgerond en in 2022 het schoffelbestek. De kosten zijn hoger uitgevallen en aanvullende dekking is geregeld.

Opschalingskorting gemeentefonds (Ongewijzigd)
De omvang van het gemeentefonds wordt beïnvloed door de zogenaamde opschalingskorting. Deze opschalingskorting is gebaseerd op een geplande grootschalige herindelingsoperatie. Dit moest leiden tot besparingen als gevolg van schaalvoordelen, vermindering van toezicht, vereenvoudiging van regelgeving en minder dubbeling van taken. De herindelingsoperatie is wegens onvoldoende draagvlak afgeblazen, maar het kabinet houdt nog wel vast aan de opschalingskorting. In de meicirculaire 2022 heeft het Rijk de oploop van de korting voor de jaren 2023 t/m 2025 geschrapt. In 2026 is weer de volledige korting van kracht (landelijk 975 miljoen).

Transitie Recreatieschap Midden-Nederland (Gewijzigd)
Recreatieschap Midden Nederland (RMN) verzorgt de feitelijke werkzaamheden voor recreatieschap Stichtse Groenlanden (SGL). Het gaat hierbij om beheer en onderhoud van onze recreatieterreinen. RMN zal zichzelf eind 2022 opheffen, waarbij Staatsbosbeheer (SBB) de werkzaamheden van RMN gaan overnemen. Hierbij zijn afspraken gemaakt over de kosten die SBB in rekening brengt voor 2023 en 2024 en hoe wordt omgegaan met het personeel dat bij RMN werkt en (grotendeels) wordt overgenomen door SBB.
Komende 2 jaren zullen de kosten voor de deelnemers in de gemeenschappelijke regelen met SGL gelijk zijn (wel met een indexatie). In die periode wil SBB inzicht krijgen in de benodigde werkzaamheden die nodig zijn voor het beheer en onderhoud en ook in de kosten voor groot onderhoud en vervanging. Dit moet eind 2024 in beeld zijn. Dan worden ook afspraken gemaakt over het onderhoudsniveau dat de deelnemers nastreven op basis waarvan dan ook de kosten daarvan in beeld worden gebracht.

Vervangingsinvesteringen sportvelden (Ongewijzigd)
Een extern bureau heeft het vervangingsinvesteringsplan (revitalisering en verharding) van de buitensportaccommodaties geactualiseerd. Onder andere is gekeken wanneer velden vervangen moeten worden tegen welke kosten. De actualisatie duidt erop dat sommige velden eerder moeten worden vervangen dan oorspronkelijk was ingeschat. Samen met hogere prijzen zou dit een nadelig financieel effect met zich meebrengen. De komende maanden beoordelen we de uitkomsten van het onderzoek net als mogelijke oplossingsrichtingen.

Omgevingswet (Gewijzigd)
In de omgevingswet worden 26 huidige wetten over onder meer milieu ruimtelijke ordening, natuur, water en bouwen samengevoegd.  Naast samenvoegingen van wetten worden 60 Algemene Maatregelen van Bestuur teruggebracht naar vier en 75 ministeriële regelingen naar één Omgevingsregeling.
 
Met de Omgevingswet wil de overheid de regels voor ruimtelijke ontwikkeling vereenvoudigen en samenvoegen. Zodat het straks bijvoorbeeld makkelijker is om bouwprojecten te starten. De inwerkingtreding wordt nu verwacht op 1 januari 2024. In april 2023 komt duidelijkheid over de exacte invoeringsdatum. Het uitstel heeft in belangrijke mate te maken met de invoering van het digitale stelsel omgevingswet (DSO), dat nog niet alle benodigde functionaliteit stabiel kan ondersteunen .

De invoering van de nieuwe omgevingswet vergt het nodige van onze organisatie. Daarnaast moet er voldoende budget en personele capaciteit beschikbaar zijn. Het personeel moet worden bijgeschoold en de benodigde software moet operationeel kunnen draaien.

In financiële zin heeft de invoering van de omgevingswet zowel incidenteel als structurele gevolgen.
In twee stappen heeft de raad voor de invoering van de omgevingswet een incidenteel budget beschikbaar gesteld van € 2,2 miljoen. In aanvulling daarop is de verwachting dat voor de periode 2023-2026 ongeveer € 2,5 miljoen benodigd zijn voor de voltooiing van de implementatie van de Omgevingswet en het opstellen van de Omgevingsvisie en Omgevingsplan. Met het slim inregelen van Omgevingsvisie en -plan kunnen de structurele financiële gevolgen van de Omgevingswet   Mogelijk beperkt worden.

De effecten van de Omgevingswet en Wet kwaliteitsborging (Wkb) op onder andere op inkomsten uit bouwleges en personeel zijn nu lastig te kwantificeren omdat deze afhankelijk zijn van nog te maken beleidskeuzes. De uitkomsten van de gesprekken tussen de VNG en het Rijk over mogelijke financiële compensatie zijn bij het opstellen van deze begroting nog onbekend. Op zijn vroegst zijn deze financiële effecten te zien in 2023, maar waarschijnlijk nog later.

In deze raadsperiode worden de diverse beleidskeuzes (inclusief bijbehorende dekking) aan het college en raad voorgelegd, waarbij in beeld wordt gebracht in hoeverre de structurele financiële effecten van Omgevingswet en de Wet Kwaliteitsborging beperkt kunnen worden door slim inregelen van omgevingsvisie en omgevingsplan, in rekening brengen van nieuwe vormen van vooroverleg of toetsing van initiatieven, inzet op het gebied van andere beleidsterreinen zoals duurzaamheid. Deze keuzes moeten nog verder worden uitgewerkt.

Opvang en integratie statushouders/ Wet inburgering (Gewijzigd)
Op 1 januari 2022 is de Wet inburgering in werking getreden. Van het Rijk wordt een vergoeding ontvangen voor de invoerings- en uitvoeringskosten. Gemeenten ontvangen de middelen voor statushouders in één keer voor de gehele inburgeringsperiode van 3 jaar. In 2023 hebben we meer middelen dan dat er uitgaven zijn geraamd. Daarbij is rekening gehouden met de inzet van middelen voor 3 jaar. Middelen die niet zijn uitgegeven worden daarom overgeheveld naar het volgende jaar. In de komende jaren zal duidelijk worden in hoeverre de rijksvergoeding voldoende is om de kosten over een periode van 3 jaar te dekken.

Huisvesting statushouders (Nieuw)
Met het raadsbesluit van 10 mei 2022 is groen licht gegeven om het initiatief Essenkade 2 verder uit te werken naar een concreet en haalbaar plan. Een van de programma onderdelen is het huisvesten van statushouders op locatie voor een periode van maximaal 15 jaar. In 2023 moet duidelijk worden in hoeverre het plan haalbaar is en gerealiseerd kan worden.

Stapeling ambities m.b.t. de woningmarkt (Nieuw)
Bij woningbouw in Houten zijn kwaliteitseisen altijd een gegeven. Eisen rond verduurzaming richting energieneutraliteit (even veel opwekking als verbruik) en toevoeging van betaalbare woningen (dat is: voor lagere en middeninkomens) komen hier bij. Ondertussen zijn er ook onzekerheden als gevolg van steeds stijgende bouwkosten en stijging van de hypotheekrente. Dit heeft gevolgen voor het sentiment in de markt waardoor woningbouwprojecten kunnen vertragen.

Opvang asielzoekers (Nieuw)
Gezien het huidige verloop van de oorlog en is de verwachting dat veel vluchtelingen uit Oekraïne niet op korte termijn terugkeren en de instroom gestaag blijft voortduren. Bij een escalatie van de oorlog, kan dit zelfs exponentieel toenemen met impact op de gemeente Houten.  

Uitkomst CAO-onderhandelingen (nieuw)
Het overleg tussen de VNG en de vakbonden over een nieuwe cao ligt sinds eind 2022 stil. Onzeker is wanneer een nieuwe cao tot stand komt. Het langdurig uitblijven van een cao heeft door stijgende prijzen een impact op het besteedbaar inkomen van de medewerkers. Dit kan tot gevolg hebben dat er meer uitstroom komt van medewerkers naar andere branches. Op persoonlijk vlak kunnen medewerkers door financiële druk en stress gevoeliger worden, waardoor functioneren onder druk kan komen te staan en eventuele arbeidsongeschiktheid op de loer ligt. In de huidige krappe arbeidsmarkt heeft uitstroom of uitval impact op de haalbaarheid van gestelde doelen. Mocht dit leiden tot de inzet van extra flexibele krachten, dan zullen de kosten relatief hoog zijn. Mocht er toch spoedig in 2023 een cao tot stand komen, dan is de verwachting dat medewerkers er financieel behoorlijk op vooruit gaan in loon en waarschijnlijk ook in vakantiedagen. Mogelijk komt er ook nog een eenmalige uitkering voor het uitblijven van een cao per begin 2023. De hoogte van de impact op de financiën is dus onzeker. 

De gevolgen van klimaatverandering (Nieuw)
Als gevolg van klimaatverandering is er een toenemende kans op:  

1. Hemelwateroverlast. 

2. Droogte .  

3. Hittestress. 

4. Overstromingen. 

Ad. 1 Hemelwateroverlast .  
Extreme neerslag kan leiden tot overlast en schade aan gebouwen en infrastructuur. 
Momenteel wordt gewerkt aan het klimaatbestendig inrichten van de openbare ruimte. In 2040 mag een bui die qua hevigheid 1x in de 100 jaar (bui T=100) voorkomt geen ernstige overlast en schade meer veroorzaken. Er resteren dan 2 risico’s: 

• Er valt voor 2040 een bui T100 waarbij locaties die nog niet zijn gesaneerd schade oplopen. 

• Er valt een bui met een intensiteit hoger dan het beschermingsniveau T100 waarbij ook eerder gesaneerde locaties alsnog schade oplopen. 

Het Water en Rioleringsplan 2020-2023 geeft meer informatie over de risico's van extreme buien. 
Ad. 2 Droogte .  
Verdroging heeft nadelige effecten op beplanting, wegen, waterpartijen, funderingsconstructies en grondlichamen. De gemeente moet vaker beplanting water geven. 
Ad. 3 Hitte .  
Hitte kan leiden tot hittestress bij mens en dier wat in sommige gevallen sterfte tot gevolg heeft. De opwarming van de aarde leidt in Nederland ook tot een opkomst van invasieve exoten. Daarnaast is er door een langer groeiseizoen meer overlast van onkruid en waterplanten, moet er vaker gras  gemaaid worden en is het seizoen om te snoeien en planten korter. 
Ad. 4 Overstromingen. 
Een overstroming van een rivier of kanaal kan overlast en schade aan gebouwen en infrastructuur veroorzaken. 

Krappe arbeidsmarkt (Ongewijzigd)
De huidige arbeidsmarkt vertoont krapte, waardoor het steeds meer inspanning vraagt om de juiste mensen aan onze organisatie te binden en medewerkers ook te behouden. Het is daarom zaak om werk te maken van succesvol arbeidsmarktbeleid. Daar hoort onder andere ook de modernisering van de arbeidsmarktcommunicatie bij. Intensief gebruik van social media gericht op het vertellen van ‘het verhaal van Houten’, gebruik van beeldmateriaal, de ontwikkeling van een nieuwe website en het toepassen van nieuwe, effectievere selectievormen.
Door het uitbreken van de Coronapandemie zijn vanaf het voorjaar 2020 alle geplande activiteiten rond de vernieuwing van de arbeidsmarktcommunicatie stilgelegd. En ondertussen gaat alle aandacht uit naar het succesvol doorlopen van de vele werving- en selectieprocedures die sindsdien in aantal flink zijn toegenomen.
De voorgenomen vernieuwing wordt nu weer opgepakt. Het maakt dan onderdeel uit van onze doelstellingen om verdere vergrijzing tegen te gaan en een vitale en gezonde personeelssamenstelling. We blijven investeren in onboarding, zorgen daarbij voor een uitdagende, prettige werkomgeving en werkklimaat met voldoende ontwikkel- en doorgroeimogelijkheden en hebben oog voor een goede werk-privébalans.

Onderhoudsronde functiewaarderingssysteem HR21 (Ongewijzigd)
Jaarlijks vindt er een zogenaamde onderhoudsronde HR21 plaats. Hierbij wordt gekeken of er functies zijn die inhoudelijke dermate zijn veranderd dat de huidige HR21-indeling niet meer passend is. Ook kan er sprake zijn van nieuwe functies die moeten worden gewaardeerd. De uitkomst van deze onderhoudsronde kan structurele effecten hebben voor de meerjarenbegroting.

Vitaliteit (Ongewijzigd)
Het komende decennium bereikt een substantieel deel van onze medewerkers de pensioengerechtigde leeftijd. Eind 2030 gaat het om een aantal van 95 medewerkers. Dit is ongeveer een derde van het personeelsbestand.
Een vergrijzende organisatie, in combinatie met een stijging van de AOW-leeftijd, maakt het van groot belang om te investeren in de vitaliteit van de organisatie en duurzame inzetbaarheid van het personeel. Het zolang mogelijk behouden van de aanwezige kennis en ervaring en deze groep gezond aan het werk houden, moet gelijk oplopen met het effectief binden en inzetten van talentvolle jongere generaties. In een krapper wordende arbeidsmarkt is het belangrijk om een aantrekkelijk werkgever te blijven en jongere generaties loopbaanperspectieven te bieden binnen onze organisatie.
We richten ons daarom de komende jaren op de vitaliteit van de medewerkers en daarmee de vitaliteit van de organisatie. Het gaat dan om de duurzame inzetbaarheid van de medewerker (fysiek en mentaal fit, werk-privébalans), het aantrekken van nieuwe, jongere generaties en het organiseren van een warme overdracht van kennis en ervaring naar die nieuwe medewerkers, vooruitlopend op pensionering. Het opnemen van een vitaliteitsbudget in de meerjarenbegroting helpt ons om hier structureel aandacht aan te schenken.

Wegvallen werkzaamheden met betrekking tot rijbewijzen (Ongewijzigd)
De Rijksdienst voor het Wegverkeer is een pilot gestart met een dertigtal gemeenten waarin de inwoners van die gemeenten geen aanvragen verlengingen rijbewijzen meer bij de gemeente indienen, maar digitaal. De pasfoto wordt direct door de fotograaf digitaal ingezonden naar de RDW en de betaling gaat tevens digitaal. Daardoor bestaat onzekerheid of het verstrekken van rijbewijzen in de toekomst nog onderdeel blijft uitmaken van onze productenlijst. Als dit aan de orde komt, wordt het effect daarvan in beeld gebracht.

Sinds oktober 2021 neemt de gemeente Houten deel aan het project DAR (Digitaal Aanvragen Rijbewijs).
De mogelijkheid om digitaal een rijbewijs aan te vragen geldt op dit moment alléén voor verlenging van rijbewijzen.
Wetgeving voor digitaal aanvragen rijbewijs wordt aangepast (uiterlijk 10-10-2024 inwerkingtreding).
Tot die tijd geldt de huidige experimenteerbepaling.

In de eerste maanden van 2022 is ten opzichte van de start met de pilot een stijgende lijn te zien.
Het percentage aangevraagde rijbewijzen is gestegen tot rond de 40%.
DAR is een aanvulling op de dienstverlening van de gemeente.
Als dit percentage representatief is voor de pilotperiode is dit een inkomstenvermindering van ca. 50% op leges voor rijbewijzen. Voor een fysiek aangevraagd rijbewijs ontvangen we € 31.90 gemeentelijke leges. Voor een digitaal aangevraagd rijbewijs ontvangen we € 16.30.
De deelname aan de pilot wordt na afloop geëvalueerd. Bij inwerking treden van de wet moet de begroting hierop aangepast worden. Mogelijk zijn er dan ook meer of andere kosten mee gemoeid.

Organiseren Tweede Kamer verkiezingen (Ongewijzigd)
Het politieke klimaat in Nederland is onrustig i.v.m. diverse crises. Het is niet geheel ondenkbaar dat er in 2023 Tweede Kamer verkiezingen georganiseerd moeten worden.

Adviesrapport duurzame ICT (Ongewijzigd)
Het rapport geeft aan dat het volwassenheidsniveau van onze informatievoorziening zich bevindt op niveau 1 op een schaal van 5. Om een goede dienstverlening te kunnen bieden is een volwassenheidsniveau van minimaal 3 nodig en bij uitbesteding niveau 4. Om dit mogelijk te maken is een uitbreiding van de formatie onontkoombaar. Tevens zal bij uitbesteding of outsourcing van de datacenterdiensten een kanteling van de organisatie nodig zijn van uitvoeren naar regisseren. Ook is het gezien het belang van ICT in alle processen van de gemeente, zaak om de rol van CIO (Chief Information Officer) als onderdeel van de directie vorm te geven.

Bezwaar-en beroepsprocedures (Ongewijzigd)
Ook als een primair besluit en de beslissing op bezwaar zorgvuldig zijn afgehandeld, hebben belanghebbenden een wettelijk recht om in bezwaar of beroep gaan. Risico betreft het opnieuw beoordelen en zo nodig een nieuw besluit nemen. Bij beroep kan de gemeente veroordeeld worden in de proces- en griffiekosten. Als het een politiek gevoelig dossier betreft kan er naast een financieel effect ook sprake zijn van imagoschade. Bij ingewikkelde juridische dossiers bestaat bovendien de kans dat niet binnen de wettelijke termijnen een beslissing (op bezwaar) kan worden genomen, hiertoe kunnen belanghebbenden een ingebrekestelling indienen en bestaat de kans op het verbeuren van een dwangsom.  

Klachtprocedures (Ongewijzigd)
Onjuiste bejegening van inwoners kan tot een klacht leiden. Belangrijk is dat de klacht op een zorgvuldige wijze afgehandeld wordt. Zo niet, dan kan dit leiden tot imagoschade. Maar ook als de klacht gegrond verklaard wordt of als de klager het niet eens is met de afhandeling van de klacht.

Social media (Ongewijzigd)
Communicatie via social media wordt steeds belangrijker en inwoners vinden dat de gemeente hierop actief moet zijn. Vooral bij crisis en calamiteiten maar ook bij minder dringende maar voor inwoners wel belangrijke zaken. Als de gemeente onvoldoende aanwezig is en niet snel en adequaat reageert, loopt zij het risico op imagoschade.

Cybersecurity (Gewijzigd)
Met de recente cybersecurity aanvallen bij de gemeenten Hof van Twente, Lochem en Buren, de Universiteit van Maastricht, en de log4j dreiging, is het zaak om zwaar in te zetten op het beveiligen van de data, de systemen en het voorkomen van datalekken. Tevens zal aandacht besteed worden aan de awareness van de medewerkers. De bevindingen bij met name Hof van Twente hebben de noodzaak aangetoond voor het ontwikkelen van een business continuity plan in het geval van een cyberaanval. Tevens zullen steeds meer middelen en inspanningen van beheerders nodig zijn om de cyberaanvallen het hoofd te bieden. 

Een aantal gemeentelijke taken voert Houten niet meer zelf uit maar tezamen met andere gemeenten in een Gemeenschappelijke Regeling of andere samenwerkingsvorm. De risico’s die hiermee te maken hebben, zijn voor iedere verbonden partij beschreven in de paragraaf ‘Verbonden partijen’. Gemakshalve verwijzen we hiernaar. Ons beleid over de sturing op financiële risico’s bij verbonden partijen is uitgewerkt in de nota Verbonden partijen.
Deelnemende gemeenten zijn gezamenlijk aansprakelijk voor ontstane tekorten in enig jaar en dragen gezamenlijk bij aan de aanwezige schulden bij faillissement of liquidatie. Daarnaast blijft de gemeente verplicht adequaat uitvoering te geven aan de wettelijke taken.